Bij een bedrijfsovername wordt meestal de hele onderneming (100% van de aandelen of activa) overgenomen. En daarmee ook 100% van de zeggenschap: de koper wordt volledig eigenaar. Bij de participatie van het management, neemt het management (hierna: de participant) een belang in het bedrijf, bijvoorbeeld 10% of 20% van de aandelen, een minderheid van de aandelen aldus. Zeggenschap is hierbij dan direct een belangrijk onderwerp, mede om de investering van de participant te beschermen. Hierna volgen een een aantal aandachtspunten die aan de orde komen bij het belang nemen in een bedrijf.
Belang nemen in een bedrijf op welk niveau?
Een van de eerste vragen die de participant zich bij het belang nemen in een bedrijf moeten stellen is: op welk niveau (welke besloten vennootschap) binnen de juridische structuur dient te gaan worden geparticipeerd? Veelal is sprake van een holdingstructuur met een werkmaatschappij. Belangrijk is om vooraf goed te kijken waar de waardevolle “assets” zich bevinden. Denk bijvoorbeeld aan beeld- en merkrechten. Zitten deze in de holding, dan kan worden overwogen om aandelen in de holding te nemen, waarmee tegelijkertijd indirect de aandelen van de werkmaatschappij worden “meegenomen” (ingeval de holding 100% van de aandelen in de werkmaatschappij houdt).
Het participatietraject
Het traject bij het belang nemen in een bedrijf eindigt doorgaans met de akte van uitgifte van nieuwe aandelen door de notaris. Daaraan voorafgaand is het zinvol om navolgende volgorde te hanteren:
1) Leg de overeengekomen afspraken bij het belang nemen in een bedrijf vooraf vast in een intentieverklaring, met eventuele voorbehouden, waar nodig.
2) Verricht voorafgaand aan het belang nemen in een bedrijf een boekenonderzoek (due diligence);
3) Stel een participatieovereenkomst op, waarin de belangrijke zaken worden vastgelegd;
4) Zorg ervoor dat de bestaande statuten worden aangepast aan de inhoud van de participatieovereenkomst en
5) Schakel tijdig een notaris in bij het belang nemen in een bedrijf: er dient een besluit van de Algemene Vergadering van aandeelhouders (hierna: AV) te worden opgesteld (strekkende tot statutenwijziging en tot uitgifte van aandelen), alsmede een akte statutenwijziging en akte van uitgifte van aandelen;
6) Verder kan sprake zijn van een door de participant te verstrekken achtergestelde lening en kunnen namens de participant zekerheden worden bedongen/gevestigd.
De Algemene Vergadering van aandeelhouders
Om als (veelal) minderheidsaandeelhouder zeggenschap te verwerven in de AV, dient een aparte regeling te worden getroffen aangaande de besluitvorming. Vaak gaan de bestaande statuten uit van volstrekte meerderheid van de uitgebrachte stemmen (50+%). Uitgaande van 1 stem per aandeel, heeft de participant dus bij een belang van minder dan 50% altijd de minderheid en in beginsel geen zeggenschap.
In de wet wordt slechts in een enkel geval een gekwalificeerde meerderheid of unanimiteit vereist, dus is het zaak dit goed in de participatieovereenkomst en statuten te regelen. Neem een percentage op dat zodanig (hoger) ligt dan het belang van de bestaande aandeelhouder (na participatie), dat de bestaande aandeelhouder (na participatie) niet alleen in de AV rechtsgeldig besluiten kan nemen. Bij belangrijke zaken kan voor een hoger percentage of unanimiteit worden gekozen.
Het bestuur
Meestal wil een participant bij het belang nemen in een bedrijf niet zelf gaan besturen en zal het bestaande bestuur blijven besturen. Wel heeft de participant belang bij invloed/controle op het bestuur. De wet zegt niet veel over het bestuur (art. 2:239 BW: “het bestuur is belast met het besturen van de vennootschap”).
Werk derhalve met een lijst van belangrijke bestuursbesluiten die voorafgaande goedkeuring behoeven van de AV. Leg dit vast in de participatieovereenkomst en in de te wijzigen statuten. Dit laatste is belangrijk, omdat handelen van een bestuurder in strijd met de statuten bestuurdersaansprakelijkheid kan opleveren en dan de aansprakelijkheid bij overtreding en schade kan worden doorgetrokken naar privé. Klik hier voor het Management Buy-Out Proces (MBO).
