Vrije dag op een erkende feestdag, pech of compensatie? 

Betaald vrij geven

In de wet is niet vastgelegd dat werkgevers hun werknemers (betaald) vrij moeten geven op feestdagen. Hierover zijn doorgaans wel bepalingen opgenomen in de van toepassing zijnde cao of de individuele arbeidsovereenkomst/het personeelsreglement. Is de werkgever verplicht (op basis van een cao, de arbeidsovereenkomst of het personeelsreglement) om werknemers op (bepaalde) feestdagen betaald vrij te geven, dan is de vraag of parttime werknemers die op die feestdagen sowieso niet zouden werken recht hebben op extra vrije dagen of betaling ter compensatie.

In 2011 oordeelde de Commissie gelijke behandeling (nu College voor de Rechten van de Mens) al een keer dat sprake was van verboden onderscheid op grond van arbeidsduur omdat een parttimer relatief minder vrije feestdagen per jaar had dan zijn fulltime collega’s. Op 1 november 2021 moest het College voor de Rechten van de Mens zich hier opnieuw over uitspreken.

Werknemer met maandag als werkdag profiteert

Een doktersassistente werkte 35 uur per week op dinsdag tot en met vrijdag. Doordat veel (erkende en betaalde) feestdagen op haar roostervrije maandag vielen, profiteerden collega’s die normaal gesproken wél op maandag werkten naar rato van hun arbeidsduur meer van de feestdagen. De huisartspraktijk bood hiervoor geen compensatie. De werkneemster voelde zich ongelijk behandeld en vroeg het College om een oordeel.

De werkgever verweerde zich door te stellen dat hij een jaarurensysteem had overwogen, maar dat dit voor een andere werknemer nadelige gevolgen zou hebben. De werkgever vond dat hij met zijn beleid juist voor gelijke behandeling zorgde, omdat het voor alle werknemers een kwestie van geluk of pech was als een feestdag op een werkdag of vrije dag viel.

Pro-rata-deel berekenen

Volgens het College heeft elke werknemer recht op een evenredig deel van het totaal aantal erkende feestdagen in een jaar. Het pro-rata-deel berekent de werkgever door jaarlijks de vrije feestdagen die op een doordeweekse dag vallen op te tellen en dit aantal te vermenigvuldigen met de deeltijdfactor van de werknemer. Telt een jaar 7 doordeweekse feestdagen, dan heeft een parttimer die 0,8 fte werkt dus recht op (7 x 0,8 =) 5,6 vrije dagen. Deze uren moeten de administratie als vakantie-uren verwerkt worden.

Flexibiliteit met jaarurensysteem

Voor de berekening van de vrije uren kan een werkgever ook het zogenoemde jaarurensysteem gebruiken. Hierbij is de basis de hoeveelheid uren die werknemers jaarlijks horen te werken. De doordeweekse feestdagen tellen hierbij mee. Werknemers kunnen vervolgens in overleg flexibel met hun uren omgaan.

College vindt jaarurensysteem (nog steeds) het beste middel

In het jaarurensysteem heeft elke werknemer recht op een evenredig deel van het totaal aantal erkende feestdagen in een jaar.

Ondanks het bezwaar van de werkgever tegen dit systeem, gaf het College aan het jaarurensysteem als het meest passende middel te zien om ongelijke behandeling te voorkomen. De werkgever had een verboden onderscheid gemaakt door niet te compenseren. Dat de doktersassistente inmiddels de kans had gekregen om van maandag een vaste werkdag te maken en dat er in de cao niets was bepaald over compensatie voor parttimers, maakte dit niet anders.

Vordering tot compensatie

Een oordeel van het College is juridisch niet bindend. Wel moet een rechter het oordeel laten meewegen in zijn beoordeling bij een rechtszaak hierover. Op basis van deze (nieuwe) uitspraak van het College maakt een werknemer een (redelijke) kans op een succesvolle vordering tot compensatie bij de rechter voor compensatie. Een dergelijke procedure komt de arbeidsverhouding vaak niet ten goede. Vaak worden er dan ook in onderling overleg maatregelen genomen om de ongelijke behandeling te beëindigen.

Hulp nodig?

Heeft u vragen over dit artikel? Neem dan contact op met onze HR Solutions specialisten. U kunt contact opnemen via onderstaande button of per mail: loonadvies@vanoers.nl.

Neem contact op